Trong cuộc sống hiện đại, thiết bị điện là phần không thể thiếu, mang lại tiện nghi vượt trội. Tuy nhiên, việc sử dụng không đúng cách có thể tiềm ẩn rủi ro nghiêm trọng. Để đảm bảo an toàn tuyệt đối và tối ưu hoá hiệu suất, việc nắm vững các nguyên tắc cơ bản là vô cùng cần thiết. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn cách sử dụng thiết bị điện an toàn và hiệu quả nhất.
An toàn điện là gì?
An toàn điện là một hệ thống toàn diện bao gồm các quy tắc, biện pháp kỹ thuật, quy định pháp luật và thói quen sử dụng điện nhằm mục đích tối thượng là ngăn ngừa và giảm thiểu tối đa các rủi ro, tai nạn do điện gây ra.
Nói một cách đơn giản, an toàn điện là việc đảm bảo rằng hệ thống và thiết bị điện được thiết kế, lắp đặt, vận hành và bảo trì sao cho không gây nguy hiểm đến tính mạng con người, tài sản và môi trường xung quanh.
Các rủi ro chính mà an toàn điện nhằm ngăn chặn bao gồm:
- Điện giật: Gây chấn thương, bỏng hoặc tử vong.
- Chập cháy/Hỏa hoạn: Do quá tải, ngắn mạch hoặc rò rỉ điện.
- Tổn thương thiết bị: Gây hư hỏng hệ thống điện và các máy móc liên quan.
Hậu quả do tai nạn về điện
Dòng điện chạy qua cơ thể con người có thể gây ra các mức độ tổn thương như gây co giật các cơ, tim ngừng đập, ngạt thở, thần kinh tê liệt hay thậm chí là thiệt mạng. Tùy theo cường độ dòng điện mạnh hay yếu mà tác dụng của dòng điện lên cơ thể con người sẽ khác nhau.
- Dòng điện trên 10 mA chạy qua cơ thể con người gây co giật các cơ.
- Dòng điện trên 25 mA sẽ gây tổn thương tim khi chạy qua ngực.
- Dòng điện từ 70 mA với điện áp 40V trở lên sẽ làm cho tim ngừng đập.
Các tổn thương do điện sẽ ảnh hưởng tới rất nhiều bộ phận trong cơ thể, được xếp loại từ bỏng ngoài da cho tới rối loạn tim, thận, ảnh hưởng tới thần kinh và hệ thống cơ xương, mạch máu,…
Quan tâm: Vì sao nên tắt các thiết bị điện khi không sử dụng?
Nguyên nhân gây tai nạn vì điện
Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tai nạn điện giật cho người sử dụng như:
- Sự cố khi tiếp xúc trực tiếp với các thiết bị, dây dẫn bị rò rỉ điện.
- Sử dụng các thiết bị điện như ổ cắm, công tắc, cầu dao điện kém chất lượng dễ bị hở điện, rò điện hay chập, cháy,…
- Quên không ngắt mạch khi kiểm tra, sửa chữa điện.
- Tiếp xúc trực tiếp với ổ điện, dây điện bị hở hay dây điện trần.
- Do vi phạm khoảng cách với các trạm biến áp, dây điện cao áp. Khi con người ở trong vùng không an toàn có thể sẽ gặp hiện tượng phóng điện từ các trạm biến thế hay lưới điện cao áp ra không khí xung quanh rất nguy hiểm.
- Kiểm tra, sửa chữa thiết bị điện, đường dây điện mà không có đồ bảo hộ, dụng cụ cách điện.
- Chạm vào các thiết bị, linh kiện vẫn tích tụ điện dù đã mang ra khỏi nguồn điện.
- Tiến hành đóng/ ngắt cầu dao điện ở những hệ thống điện có tải lớn, ngắn mạch, có thể bị phóng điện hồ quang.
- Bị sét đánh, dù là nguyên nhân khách quan nhưng các trường hợp điện giật do sét đánh đều gây ra những tổn thất rất nặng nề.
Những lưu ý khi sử dụng thiết bị điện
1. Chọn thiết bị đóng cắt bảo vệ
Việc lựa chọn thiết bị đóng cắt bảo vệ như Aptomat (CB) là bước quan trọng nhất để đảm bảo an toàn cho toàn bộ hệ thống điện gia đình. Bạn cần chọn đúng chủng loại (MCB, MCCB) và đặc biệt là Aptomat chống giật (RCBO) cho các khu vực ẩm ướt, đồng thời đảm bảo các thông số kỹ thuật như dòng điện định mức và khả năng cắt phải phù hợp với công suất tiêu thụ thực tế để có thể ngắt mạch kịp thời khi xảy ra quá tải hoặc ngắn mạch.
Tuyệt đối không được tự ý tháo lắp, can thiệp vào cơ cấu bên trong của các thiết bị bảo vệ này, vì điều đó làm mất chức năng ngắt mạch tự động, biến chúng thành các cầu dao thông thường và gây nguy hiểm. Đối với các Aptomat chống giật, hãy tạo thói quen nhấn nút “Test” định kỳ (1-3 tháng/lần) để kiểm tra và xác nhận rằng tính năng bảo vệ chống rò rỉ điện vẫn còn hiệu quả.
2. Vị trí phù hợp lắp đặt thiết bị
Vị trí lắp đặt thiết bị điện cần đảm bảo cả yếu tố an toàn và tiện lợi. Công tắc, ổ cắm nên được đặt ở độ cao vừa tầm tay, dễ dàng thao tác khi cần thiết. Tuy nhiên, cần tránh đặt ổ cắm quá thấp tại các vị trí dễ tiếp cận của trẻ nhỏ. Các thiết bị cố định nặng như quạt trần, đèn chùm phải được lắp đặt chắc chắn, cố định vào cấu trúc chịu lực của trần hoặc tường để ngăn ngừa sự cố rơi, đổ trong quá trình hoạt động.
Đối với các thiết bị tỏa nhiệt lớn như bếp, lò nướng hoặc tủ lạnh, cần đảm bảo có không gian thoáng khí xung quanh. Không nên đặt chúng sát tường hoặc gần các vật liệu dễ cháy để tránh tích tụ nhiệt gây quá tải và hỏng hóc thiết bị, hoặc tệ hơn là gây ra nguy cơ cháy nổ trong khu vực sinh hoạt.
3. Tránh xa những nơi dễ dàng tiếp xúc với nước
Nước là chất dẫn điện, vì vậy, việc cách ly thiết bị điện khỏi nguồn nước và độ ẩm là nguyên tắc bắt buộc. Tuyệt đối không lắp đặt công tắc, ổ cắm điện, hoặc bảng điều khiển ở các vị trí thường xuyên bị bắn nước như gần bồn rửa, vòi nước, hoặc trong phạm vi dễ bị nước mưa tạt vào.
Nếu phải lắp đặt thiết bị ở các khu vực có độ ẩm cao như nhà tắm, nhà vệ sinh, hoặc ngoài trời, bắt buộc phải sử dụng các loại thiết bị có cấp bảo vệ chống nước (chuẩn IP cao). Đồng thời, không bao giờ được sử dụng hoặc chạm vào bất kỳ thiết bị điện nào (kể cả cắm phích hoặc bật công tắc) khi tay hoặc cơ thể bạn đang bị ướt.
Tham khảo: Hướng dẫn cách sử dụng thiết bị điện đúng cách
Các biện pháp an toàn khi sử dụng thiết bị điện
1. Lắp đặt thiết bị đóng cắt bảo vệ đúng cách
Bắt buộc lắp đặt Aptomat (CB) chống quá tải và ngắn mạch ở đầu nguồn điện tổng và từng nhánh riêng biệt. Quan trọng hơn, cần lắp thêm Aptomat chống giật (RCBO) cho các khu vực ẩm ướt như nhà tắm, bếp, hoặc các thiết bị dễ rò điện như bình nóng lạnh. Việc này giúp ngắt điện tự động ngay khi có sự cố, bảo vệ tính mạng con người và tài sản.
2. Sử dụng thiết bị điện chất lượng và đảm bảo cách điện
Chỉ sử dụng dây dẫn và thiết bị điện chính hãng, đạt tiêu chuẩn kỹ thuật, có tiết diện dây phù hợp với công suất sử dụng để tránh quá tải, sinh nhiệt. Thường xuyên kiểm tra và thay thế ngay các thiết bị, dây dẫn có vỏ cách điện bị bong tróc, nứt vỡ hoặc đã cũ, hỏng.
3. Đảm bảo vị trí lắp đặt khô ráo và an toàn
Lắp đặt cầu dao, công tắc, ổ cắm điện ở những nơi cao ráo, tránh xa tầm tay trẻ em (thường cao hơn 1,4 mét so với sàn nhà) và tuyệt đối không lắp đặt gần nguồn nước, nơi ẩm ướt, dễ bị ngập. Nếu buộc phải lắp ở khu vực ẩm, phải sử dụng loại ổ cắm và công tắc có chức năng chống nước (chuẩn IP cao).
4. Không tiếp xúc với điện khi cơ thể ướt hoặc không mang bảo hộ
Tuyệt đối không chạm vào ổ cắm, phích cắm, công tắc hoặc các thiết bị điện khi tay đang ướt, đi chân trần trên nền ẩm. Khi cần sửa chữa điện, phải cắt cầu dao tổng trước, đồng thời sử dụng các dụng cụ cách điện, găng tay, ủng bảo hộ.
Tìm hiểu: An toàn sử dụng thiết bị điện
5. Tránh quá tải và thao tác điện không an toàn
Không cắm quá nhiều thiết bị điện vào cùng một ổ cắm, đặc biệt là các thiết bị có công suất lớn, để tránh gây quá tải. Khi rút phích cắm, phải cầm vào thân phích, không được kéo giật mạnh dây dẫn vì dễ làm đứt ngầm dây bên trong hoặc hở mối nối.
6. Kiểm tra và bảo trì hệ thống điện định kỳ
Thường xuyên kiểm tra toàn bộ đường dây, các mối nối, và các thiết bị đóng cắt bảo vệ trong nhà. Khi phát hiện thiết bị rò điện, có mùi khét, hoặc dây điện bị nóng bất thường, cần ngắt nguồn điện ngay lập tức và gọi thợ điện chuyên nghiệp đến kiểm tra, sửa chữa.
Lời kết
Tóm lại, an toàn thiết bị điện không phải là một sự lựa chọn mà là trách nhiệm bắt buộc của mỗi cá nhân để bảo vệ tính mạng và tài sản. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc từ khâu lắp đặt đến thói quen sử dụng hàng ngày sẽ giúp chúng ta tận hưởng tiện ích của điện năng một cách trọn vẹn. Nếu bạn còn thắc mắc gì liên hệ qua Hotline 0988825752 hoặc Facebook Điện thông minh để được hỗ trợ và tư vấn nhanh chóng.
